Cẩm nang chăm sóc và điều trị hiệu quả

Viêm ruột già mãn tính thường gây ra những cơn đau bụng quặn thắt khó chịu và tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài. Bệnh này thường kéo dài gây ra nhiều phiền phức trong cuộc sống thường nhật của bệnh nhân. Vì vậy việc chăm sóc và điều trị bệnh viêm ruột già mãn tính được khá nhiều người quan tâm. Vậy viêm ruột già mãn tính có nguy hiểm ko? Bài viết này sẽ cung ứng thông tin về cách chăm sóc và điều trị hiệu quả viêm ruột già mãn tính.

1. Viêm ruột già mãn tính là gì? Những nguyên nhân dẫn tới?

1.1. Viêm ruột già mãn tính là gì?

Viêm ruột già mãn tính là tình trạng viêm ruột già kéo dài ko được chữa triệt để dẫn tới tổn thương khu trú hoặc lan tỏa trên niêm mạc ruột già. Tình trạng viêm ruột già kéo dài hơn 4 tuần được coi là viêm ruột già mãn tính.

Đối với các tình trạng viêm ruột già mãn tính thể nhẹ thì niêm mạc ruột già bị viêm kém vững bền về cấu trúc và dễ bị chảy máu. Với thể nặng hơn khiến bề mặt ruột già bị loét, xung huyết, xuất huyết hoặc tạo nên các ổ áp xe khó điều trị.

Viêm ruột già mãn tính là tình trạng viêm ruột già kéo dài ko được chữa triệt để dẫn tới tổn thương kéo dài

1.2. Nguyên nhân dẫn tới viêm ruột già mãn tính

Yếu tố liên quan tới hệ thống miễn nhiễm

Viêm loét ruột già mãn tính được cho là một tình trạng tự miễn nhiễm. Điều này có tức là nhầm vi khuẩn vô hại bên trong ruột già thành mối dọa nạt và tấn công các mô của ruột già, lúc bạn bị viêm. Nguyên nhân khiến hệ thống miễn nhiễm hoạt động theo cách này vẫn chưa rõ ràng.

Các nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh

• Lối sống ko lành mạnh: Sử dụng thường xuyên các thực phẩm cay nóng, các chất kích thích như bia, rượu… hoặc lối sống ko lành mạnh (stress, thức quá khuya…) làm tổn thương niêm mạc ruột già.
• Do vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng tấn công: Nhiễm ký sinh trùng như giun tóc, giun kim, giun đũa,…nhiễm vi trùng gây bệnh đường ruột như Salmonella, Shigella,..từ đó gây ra tình trạng viêm nhiễm.
• Táo bón kéo dài: Lúc bị táo bón và ko được điều trị triệt để, người bệnh sẽ dễ bị viêm ruột già mãn tính.
• Do bệnh Crohn: Đây là một bệnh viêm đường ruột nếu ko được điều trị kịp thời sẽ dễ dẫn tới viêm ruột già mãn tính.

Nguyên nhân dẫn tới viêm ruột già: Hệ thống miễn nhiễm bị tấn công, lối sống ko lành mạnh, táo bón kéo dài,…

2. Triệu chứng của viêm ruột già mãn tính

Các triệu chứng bệnh nhân có thể gặp phải do viêm ruột già mãn tính gồm có:

• Chướng bụng, đầy hơi 
• Đau bụng: Cơn đau quặn hoặc đau âm ỉ ở vùng hố chậu, các cơ đau có chiều hướng ra tăng và giảm đi sau lúc đi đi ngoài.
• Rối loạn đi ngoài: đi ngoài 2 – 3 lần / ngày hoặc 2 – 3 ngày mới đi ngoài 1 lần.
• Rối loạn bài xuất phân: táo, lỏng, nát, có thể kèm theo nhầy máu, bã đậu tùy theo nguyên nhân.
• Sốt nhẹ nếu sốt cao hãy liên hệ kịp thời với lang y
• Toàn thân: thay đổi tùy theo thể bệnh, có thể tự tầm thường tới gầy sút rối loạn dinh dưỡng nặng, thân thể suy nhược.

Triệu chứng tiêu biểu viêm ruột già: đau quặn bụng hoặc âm ỉ ở vùng hố chậu

3. Điều trị viêm ruột già mãn tính

 Viêm ruột già mãn tính điều trị như thế nào? Điều trị viêm ruột già mãn tính tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhưng sẽ có các lựa chọn cách điều trị không giống nhau. Dưới đây là các hiện nay được vận dụng nhiều: 

3.1. Điều trị bằng thuốc

Các thuốc được sử dụng với mục tiêu làm giảm các triệu chứng của bệnh nhưng ko thể chữa khỏi hoàn toàn nên dễ dàng tái phát nhiều lần, càng gây khó khăn cho điều trị.

Thuốc chống viêm

Là nhóm thuốc có khả năng ức chế, điều trị triệu chứng viêm nhờ vào việc ngăn chặn bài xuất các thành phần trung gian hóa học gây viêm. Các nhóm thuốc được lựa chọn bao gồm:

Nhóm 5-ASA (5-aminosalicylic acid)

• Chỉ định: điều trị đợt viêm nhẹ của viêm ruột già trái – ruột già sigma và trực tràng.
• Liều dùng: 2g/ngày, có thể liên kết với corticoid kết quả tốt hơn
• Tác dụng phụ: cảm giác đầy tức thượng vị, buồn nôn, đau đầu, suy yếu tinh trùng dẫn tới không có con. Thuốc còn gây tình trạng giảm bạch huyết cầu hạt, thiếu máu, tan máu…
• Liều tấn công: 0,25g/lần, ngày 3 – 4 lần, trong 4 – 8 tuần.
• Thể nhẹ, trung bình: 0,25g/lần, ngày 3 – 4 lần
•  Với các tổn thương ở ruột già trái và trực tràng có thể dùng viên đạn đặt lỗ hậu 1 viên/ ngày trong 2 tuần. Nếu cần có thể nhắc lại 2 tuần nữa.
• Các hoạt chất trong nhóm gồm: sulfasalazine, olsalazine mesalamine… 

Nhóm corticosteroid

Nhóm corticosteroid là nhóm kháng viêm dùng trong các trường hợp nặng.

Chỉ định

Với đợt tiến triển nặng của viêm toàn thể ruột già

• Prednisolon 100mg/ ngày truyền tĩnh mạch liên tục trong 24h kéo dài 10- 14 ngày. 
• Nếu ko phục vụ cần chỉ định cắt toàn thể ruột già. 
• Nếu triệu chứng lâm sàng giảm, có thể duy trì theo đường uống 60 – 100 mg /ngày, sau đó giảm liều dần.

Đối với thể trung bình 

• Đối với người lớn: 40 – 60 mg/ ngày, trong 5 -7 ngày. Sau đó giảm liều dần, giảm xuống 5mg tới lúc lui bệnh hẳn.
• Đối với trẻ em:  1-2 mg/kg/ngày, chia làm 1-4 lần, cũng giảm liều dần. 

Thuốc rất hữu ích cho các đợt bùng phát cấp tính,  ko thích hợp để dùng duy trì. Các hoạt chất của  nhóm:  prednisone, betamethasone, hydrocortisone…  

Các thuốc ức chế miễn nhiễm

Những thuốc này hoạt động theo cơ chế ngăn chặn phản ứng của hệ thống miễn nhiễm mở màn quá trình viêm. Một tác dụng phụ rộng rãi của nhiều loại thuốc ức chế miễn nhiễm là suy giảm miễn nhiễm, điều này dễ dẫn tới tình trạng nhiễm trùng của bệnh nhân. Dưới đây là các thuốc có thể sử dụng đối với viêm ruột già mãn tính:  

• Azathiopin (imuran) có hiệu quả trong một số trường hợp nặng. Lliều dùng 2,5 mg/ kg/ ngày. Cần theo dõi bạch huyết cầu hạt để ngừng thuốc kịp thời
• Cyclospoin A chỉ định dùng cho bệnh nhân điều trị corticoid ko có kết quả điều trị. Liều lượng: 4mg/kg/ngày theo đường truyền tĩnh mạch.

Các thuốc phối hợp điều trị

Thuốc cầm tiêu chảy 

• Thuốc làm chậm nhu động ruột: Thuốc tác dụng trực tiếp lên cơ vòng, cơ dọc thành ruột, làm giảm nhu động thành ruột, giảm tiết dịch đường tiêu hóa nên làm giảm sự mất dịch, chất điện giải, giảm thể tích phân, cầm tiêu chảy. 
• Loperamid HCL ( Imodium ): 2mg / 2-3 lần/ngày
• Thuốc bao phủ niêm mạc ruột: Thuốc có tác dụng bao phủ mạnh, bảo vệ niêm mạc ruột bằng cách trải thành một màng đồng đều trên khắp bề mặt niêm mạc. 
• Đất sét ( actapulgite , smecta ) 2 – 4 gói /ngày

Thuốc chống co thắt

• Drotaverine hàm lượng 0,04g ( Nospa): Thuốc có tác dụng chống co thắt cơ trơn do ức chế enzym phosphodiesterase. Enzym này lúc bị ức chế sẽ có đặc tính giãn cơ. 
• Liều dùng: 4 viên/ lần, 2 – 3 lần/ ngày
• Tác dụng ko mong muốn: rối loạn hệ thần kinh (nhức đầu, chóng mặt..), rối loạn hệ tim mạch (đánh trống ngực, hạ huyết áp…)
• Papaverin hàm lượng 0,04g : Thuốc có hai cơ chế tạo dụng chống co thắt, gồm ức chế phosphoryl hóa và cản trở calci trong lúc co cơ. Thuốc ít tác dụng trên hệ thần kinh trung ương, với liều cao có thể gây ức chế ở một số người bệnh. 
• Liều dùng: 2 viên/ lần X 2 – 3 lần /ngày
• Tác dụng ko mong muốn: có thể gặp như nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, quá mẫn với gan…

Thuốc điều chỉnh nhu động ruột già

• Trimebutine ( trimebutine – debridat ):
• Trimebutin là một tác nhân chống co thắt ko cạnh tranh, có ái lực trung bình với thụ thể opiat. Trimebutin kích thích nhu động ruột và ức chế nhu động ruột đã bị kích thích từ trước. 

Liều dùng:  

• Người lớn: 100mg/lần x 3 lần/ ngày
• Ko dùng cho trẻ dưới 12 tuổi

Tác dụng ko mong muốn: hiếu gặp mỏi mệt, buồn nôn, khó tiêu, chóng mặt…

• Metoclopramide ( primperan 10mg ): Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn dopamine, làm tăng vận tốc làm rỗng dạ dày và chuyển động của ruột non.

Liều dùng: 

• Người lớn: 5 – 10 mg/lần, ko nên vượt quá 3 lần/ngày
• Trẻ em từ 1 tới 12 tuổi: 0,1 – 0,15 mg/kg/lần (tối đa 10mg/lần).

Tác dụng ko mong muốn: phản ứng dị ứng: phát ban; không thở được; sưng mặt, môi, lưỡi hoặc họng…

Viêm ruột già mạn có nhiễm khuẩn đợt tiến triển

Nguyên nhân xảy ra cấp tính chủ yếu là do vi khuẩn gây nên. Biểu lộ cấp có triệu chứng chủ yếu đau bụng, đau thắt bụng dưới, đau quặn từng cơn, tiêu chảy đột ngột, phân toàn nước (có thể có máu, nhầy), người mỏi mệt, gầy sút nhanh….Dưới đây là một số thuốc dùng cho tình trạng viêm ruột già mạn do vi khuẩn đợt tiến triển: 

• Trimethoprim (Biseptol hàm lượng 480mg):  Kháng sinh điều trị viêm ruột già do ký sinh trùng, virus, nấm gây ra. Liều dùng: Uống mỗi lần 1-2 viên 480mg,  ngày  2  lần, điều trị trong 5 ngày. 
• Metronidazole: là một loại thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị viêm ruột già do ký sinh trùng, amip hoặc vi khuẩn yếm khí. Liều dùng 750mg uống ba lần mỗi ngày trong 5-10 ngày hoặc 500mg tiêm mạch mỗi 6 giờ trong 5-10 ngày. Tên biệt dược của thuốc Choongwae trizele; Flagyl 250mg.

Ngoài các thuốc trên bạn có thể sử dụng các thuốc khác thích hợp với tình trạng bệnh hoặc phổ tác dụng của thuốc như Vancomycin (tác dụng tương tự như Metronidazole)…

Phẫu thuật
Phẫu thuật cắt bỏ ruột già có thể được khuyến nghị lúc thuốc ko còn hiệu quả hoặc lúc có các trường hợp nghiêm trọng (viêm ruột già toàn thể hoặc thời đoạn cuối). 

Điều trị viêm ruột già bằng thuốc hoặc phẫu thuật tuỳ theo tình trạng bệnh và yêu cầu của lang y

3.2. Biến chứng của viêm ruột già mãn tính 

Viêm ruột già mãn tính rất khó chữa trị, bệnh kéo dài ko được kiểm soát thì để lại hậu quả khá nghiêm trọng cho bạn. Dưới đây là các biến chứng có thể gặp phải:

Xuất huyết

Lúc bệnh nhân bị viêm ruột già mãn tính, niêm mạc ruột già đã bị viêm loét trong thời kì dài, dẫn tới rất dễ xuất huyết. Xuất huyết khiến người bệnh đi ngoài ra máu, phân lẫn chất nhầy, mủ. Với trường hợp nặng còn có thể chảy máu ồ ạt lúc đi đi ngoài. Biến chứng này khá nguy hiểm vì nó dẫn tới tình trạng thiếu máu. Nếu tình trạng này kéo dài, thân thể người bệnh luôn trong tình trạng xanh xao, mỏi mệt.

Giãn ruột già

Rối loạn đi ngoài là tình trạng thường gặp ở bệnh nhân viêm ruột già mãn tính. Ruột già luôn phải co thắt liên tục, ruột phải vận động quá mức sẽ dẫn tới giãn ruột già. Biểu lộ giãn ruột già gồm có bụng sưng to, đầy hơi hoặc khí, tiêu chảy, nôn, táo bón, mỏi mệt, đối với trẻ có thể khiến trẻ khó tăng cân, chậm tăng trưởng…

Thủng ruột già

Lúc bị viêm nhiễm kéo dài ko khỏi, các vết loét ngày càng lan rộng và nghiêm trọng hơn. Vết loét ko đượcc điều trị kịp thời nó sẽ loet sâu dẫn tới nguy cơ thủng ruột già vô cùng nguy hiểm. Trường hợp này bệnh nhân cần được mổ gấp để bảo vệ sức khỏe và tính mệnh.

Ung thư ruột già

Bệnh nhân viêm ruột già mãn tính thì có khoảng 20% bệnh nhân trong số đó biến chứng thành ung thư ruột già. Viêm ruột già mãn khiến tế bào biểu mô niêm mạc có nguy cơ loạn sản, chuyển sang tế bào ác tính. Từ đó tăng trưởng sang ung thư ruột già, quá trình này kéo dài tích luỹ và tăng trưởng trong vòng 7 – 10 năm. 

Biến chứng hết sức nguy hiểm của viêm ruột già đó là ung thư ruột già, thủng ruột già và xuất huyết ruột già.

Xem thêm: 9 điều cần biết về viêm ruột già

4. Chăm sóc bệnh nhân viêm ruột già mãn tính

Viêm ruột già mãn tính một bệnh cần được chăm sóc và điều trị trong khoảng thời gian dài. Dưới đây là một số cách chăm sóc cho bệnh nhân viêm ruột già mạn:

4.1. Xây dựng cơ chế ăn uống hợp lý

Viêm ruột già mãn tính nên ăn gì kiêng gì? Dưới đây là một số gợi ý về cơ chế ăn uống chung có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng của mình:

• Hạn chế các thành phầm từ sữa. Nhiều người bệnh bị viêm ruột già mãn tính nhận thấy rằng các vấn đề như tiêu chảy, đau bụng và đầy hơi… được cải thiện bằng cách hạn chế hoặc loại trừ các thành phầm từ sữa. Có thể nguyên nhân do lactose trong sữa khiến bạn gặp các vấn đề trên. Vì vậy, bạn có thể sử dụng một thành phầm ko chứa lactose để thay thế.
• Ăn nhiều bữa nhỏ. Bạn có thể thấy rằng bạn cảm thấy tốt hơn lúc ăn năm hoặc sáu bữa ăn nhỏ mỗi ngày thay vì hai hoặc ba bữa ăn lớn hơn.
• Uống nhiều chất lỏng. Quyết tâm uống nhiều chất lỏng hàng ngày. Nước là tốt nhất. Rượu và đồ uống có chứa caffeine kích thích đường ruột của bạn và có thể làm cho bệnh tiêu chảy nặng hơn, trong lúc đồ uống có ga thường tạo ra khí.
• Nói chuyện với chuyên gia dinh dưỡng. Bạn cũng có thể xin tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng để có cơ chế ăn hợp lý. Từ đó, nhằm mục tiêu cải thiện tình trạng bệnh viêm ruột già mãn.

4.2. Lối sống và sinh hoạt lành mạnh

Một trong những nguyên nhân dẫn tới viêm ruột già mãn tính là do stress, căng thẳng, lo lắng, trầm cảm… Vì vậy, việc đảm bảo cho ý thức vui vẻ, thoải mái, lành mạnh là điều bệnh nhân nên chú ý. Để giúp kiểm soát căng thẳng, hãy thử:

• Tập thể dục. Ngay cả lúc tập thể dục nhẹ cũng có thể giúp giảm căng thẳng, giảm trầm cảm và tầm thường hóa công dụng ruột. Bạn nên tập thể dục thường xuyên để có thể duy trì tâm trạng thoải mái.
• Tập cách hít thở sâu. Những bài tập thở sâu sẽ giúp chúng ta thư giãn hơn vì tăng lượng oxy cung ứng cho thân thể. Hãy vận dụng cách hít vào sâu bằng bụng, nín thở trong 3 giây, sau đó thở ra từ từ và hoàn toàn. Lặp lại bài tập này 3 lần liên tục nếu chưa thấy hiệu quả.
• Nghe nhạc. Âm nhạc đem lại cảm giác thư thái. Nó giải phóng các hormon chống lại stress. Bất kỳ loại nhạc nào hay bất kỳ ở đâu lúc cảm thấy căng thẳng hãy dành vài phút để nghe bài nhạc mình thích. Điều đó có thể khiến tâm trạng bạn ổn định hơn.

Có rất nhiều cách có thể khiến bạn bớt căng thẳng hơn nhưng bạn có thể vận dụng, trên đây là một số cách bạn nên thử.

4.3. Đảm bảo việc sử dụng thuốc của bệnh nhân 

Lúc bạn đang dùng thuốc điều trị viêm ruột già mãn tính. Hãy đảm bảo bạn đã và đang dùng thuốc đầy đủ và xác thực. Việc sử dụng thuốc đối với bệnh nhân viêm ruột già mãn thường phải dùng kéo dài. Vì vậy, bạn cần biết rõ mình đang dùng những loại thuốc nào hay dùng như thế nào? Dùng thuốc ko đầy đủ hoặc sai cách có thể xuất hiện các cơn bệnh cấp tính rất nguy hiểm. Dưới đây là một số mẹo nhắc bạn uống thuốc: 

• Note “Nhớ uống thuốc!” ở những vị trí bạn hay nhìn thấy như tủ lạnh, gương…
• Đặt thuốc uống đêm tối ngay cạnh giường ngủ
• Nhờ một người nhắc bạn uống thuốc.
•  Đặt thuốc bạn phải uống vào một hộp riêng cho mỗi ngày, tuần….
• Ngoài ra bạn có thể dùng các app nhắc nhở uống thuốc hàng giờ, hàng ngày.

4.4. Bổ sung lợi khuẩn

Viêm ruột già mãn tính khiến bạn gặp phải các tình trạng như tiêu chảy, táo bón, phân nát, thân thể khó chịu. Việc này xảy ra do sự mất thăng bằng hệ vi khuẩn đường ruột do việc dùng thuốc hoặc các nguyên nhân khác. Vì vậy việc lựa chọn các thành phầm bổ sung lợi khuẩn vô cùng cần thiết lúc này. Chọn các loại lợi khuẩn tốt giúp giảm đi các triệu chứng nhưng viêm ruột già mạn gặp phải. Các lợi khuẩn trên thị trường: Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium,… 

Lợi ích của việc dùng lợi khuẩn

• Tái thăng bằng hệ vi sinh đường ruột từ đó làm giảm các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, khó tiêu…
• Giúp tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc ruột, hỗ trợ hồi phục các tế bào ruột bị tổn thương, viêm, loét
• Bổ sung lợi khuẩn còn giúp ức chế, xoá sổ các loại vi khuẩn gây bệnh.
• Giúp tăng sinh kháng thể, tăng cường sức đề kháng và bảo vệ thân thể giảm các tình trạng nhiễm khuẩn của bạn.

Tổng kết: Viêm ruột già mãn tính là bệnh lý cần thời kì điều trị trong khoảng thời gian dài vì vậy bạn hãy nhẫn nại thực hiện các bước điều trị. Bài viết trên đưa ra các cách chăm sóc và điều trị viêm ruột già mãn tính nhưng bạn nên biết. Mong bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ các cách cải thiện tình trạng bệnh lý của mình.

>>Xem thêm: Phân biệt viêm ruột già và hội chứng ruột kích thích

Mọi cụ thể thắc mắc liên quan tới sức khoẻ vui lòng liên hệ theo HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482.

Tham khảo nguồn: Healthline

Dược sĩ Vũ Hồng tốt nghiệp Đại học Dược Hà Nội. Có nhiều năm kinh nghiệm trong tư vấn tiêu hóa, dinh dưỡng nhi khoa. Hiện nay dược sĩ Vũ Hồng đang đảm nhiệm tư vấn tại Imiale Việt Nam