Nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ là nguồn thức ăn hoàn chỉnh phục vụ đầy đủ nhu cầu tăng trưởng của trẻ nhỏ trong những năm tháng đầu đời. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây cũng đã nêu rõ lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ đối với với sức khỏe của mẹ và nhỏ. Để rõ hơn, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu bài viết này nhé.

1. Sữa mẹ – nguồn dinh dưỡng tối ưu nhất cho trẻ trong 6 tháng đầu đời

Sữa mẹ là nguồn thức ăn tự nhiên, hoàn chỉnh nhất đối với sự tăng trưởng của trẻ nhỏ:

• Trong những tháng đầu sau sinh, sữa mẹ hỗ trợ đầy đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết, đảm bảo các hoạt động hấp thụ và chuyển hóa trong thân thể trẻ diễn ra phổ biến và khỏe mạnh. 
• Thêm vào đó là những lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ mang lại cho trẻ như: phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng, dị ứng, suy dinh dưỡng, tiêu chảy, hô hấp,… đảm bảo cho trẻ tăng trưởng toàn diện về thể chất và ý thức.

Chính vì vậy, các chuyên gia dinh dưỡng của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến nghị nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời nhưng ko cần phải bổ sung thêm sữa công thức, nước hay các thức ăn khác. Sữa mẹ chính là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho sự tăng trưởng của trẻ.

2. Thành phần dinh dưỡng thiết yếu của sữa mẹ 

Sữa mẹ được coi là tiêu chuẩn vàng về dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ rất nhiều chủng loại, với tỉ lệ thành phần thích hợp, đảm bảo cho trẻ tăng trưởng toàn diện.

2.1. Protein 

Protein có trong sữa mẹ giúp trẻ dễ tiêu hóa và hấp thụ. Hàm lượng đạm có trong sữa mẹ giảm dần theo thời kì (sữa non chứa khoảng 10% protein, sữa ổn định chỉ chứa khoảng 1% protein). Điều này thích hợp với sự tăng trưởng của trẻ và giúp trẻ nhỏ tăng cân hợp lý.

• Các acid amin có trong sữa mẹ như: Cystein và taurine cần thiết cho sự tăng trưởng não bộ của trẻ.
• Ngoài ra, trong sữa mẹ còn chứa protein kháng khuẩn làm cho hàng rào miễn nhiễm của trẻ trở thành vững chắc, phòng ngừa vi khuẩn, vi rút xâm nhập.

2.2. Lipid

• Sữa mẹ chứa nhiều acid to ko no (acid linoleic). Lúc vào cơ thế nó chuyển hóa thành EPA (Eicosapentaenoic acid) và DHA (Docosahexaenoic acid), cần thiết cho sự tăng trưởng não bộ, mắt và vững bền mạch mạch máu ở trẻ.
• Trong sữa mẹ còn chứa lipase. Nó giúp quá trình tiêu hóa chất to ở trẻ sơ sinh được dễ dàng.
• Ngoài ra, trong sữa mẹ chứa MFGM (màng cầu chất to, được tạo nên trong tế bào biểu mô tuyến vú của người mẹ), nó giúp hỗ trợ dẫn truyền thần kinh, tham gia vào quá trình tạo nên myelin (chất to bao xung quanh sợi trục thần kinh).

2.3. Glucid 

• Lactose có trong sữa mẹ rất dễ hấp thụ. Lúc vào trong thân thể, nó bị vi khuẩn đường ruột chuyển đổi thành acid lactic, ngăn cản sự tăng trưởng của các vi khuẩn gây bệnh, đồng thời giúp trẻ hấp thụ vitamin và muối khoáng tốt hơn.
• Oligosaccharide có trong sữa mẹ đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng đối với sức khỏe của nhỏ: Giúp thăng bằng hệ vi sinh vật, tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa lipid, điều hòa đường huyết,…

2.4. Vitamin và khoáng vật

 Đây là những thành phần cần thiết cho các hoạt động của thân thể. Mỗi loại vitamin và khoáng vật đảm nhiệm đều đảm nhiệm một vai trò nhất mực, giúp thân thể trẻ tăng trưởng khỏe mạnh.

• Trong sữa mẹ chứa các vitamin A, C, D, E, K, B1, B2,…Tuy nhiên hàm lượng vitamin D và K khá ít, do đó các mẹ cần tham khảo ý kiến của lang y về liều lượng để bổ sung thêm cho trẻ.
• Canxi, photpho có trong sữa mẹ tham gia vào cấu tạo nên xương và răng ở trẻ. Sắt tham gia cấu tạo nên hemoglobin, vận chuyển oxy tới các tế bào và cơ quan trong thân thể, ….

2.5. Yếu tố miễn nhiễm

• Sữa mẹ rất giàu kháng thể IgA, IgG, IgM,…tham gia vào hàng rào miễn nhiễm của trẻ, ngăn chặn vi khuẩn, vi rút,…xâm nhập.
• Các chất giảm viêm, phòng ngừa nhiễm trùng như: Lactoferrin, lysozyme, bạch huyết cầu,…

3. Tác động của sữa mẹ lên sức khỏe trẻ sơ sinh 

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho sự tăng trưởng của trẻ. Nhiều nghiên cứu gần đây đã nêu rõ lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ đối với sức khỏe của trẻ sơ sinh, chẳng hạn như:

3.1. Cung ứng đầy đủ chất dinh dưỡng

 Với tỉ lệ thành phần protein, lipid, glucid, vitamin và chất khoáng hợp lý, việc nuôi con bằng sữa mẹ hỗ trợ đầy đủ dưỡng chất cần thiết cho sự tăng trưởng và tăng trưởng của trẻ sơ sinh.

3.2. Tăng cường sức khỏe miễn nhiễm của trẻ

Kháng thể IgA bề mặt (sIgA), ức chế sự bám dính và xâm nhập của mầm bệnh (vi khuẩn, vi rút,…) trên đường tiêu hóa. Hàm lượng kháng thể IgA có trong  sữa non cao hơn sữa trưởng thành.

Các kháng thể khác như IgM và IgG cũng tham gia bảo vệ hệ thống miễn nhiễm của trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời.

Lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ còn giúp tăng lên sức khỏe hệ miễn nhiễm đường ruột thông qua các oligosaccharide- nguồn thức ăn của vi khuẩn có lợi trong đường ruột, tạo điều kiện cho chúng tăng trưởng, ức chế sự tăng trưởng của hại khuẩn, ngăn ngừa các phản ứng viêm, điều hòa các quá trình chuyển hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng,…

3.3. Giúp trẻ tăng trưởng và tăng trưởng tốt

EPA (Eicosapentaenoic acid), DHA (Docosahexaenoic acid), MFGM (màng cầu chất to) tham gia cấu tạo nên chất dẫn truyền thần kinh, giúp trí óc trẻ tăng trưởng.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các yếu tố tăng trưởng, hormone và neuropeptide trong sữa mẹ tác động tới sự tăng trưởng và tự điều chỉnh lượng thức ăn của trẻ. Cụ thể:

Hormon Leptin điều chỉnh lượng chất to trong thân thể trẻ, ngăn chặn sự thèm ăn. Nồng độ Leptin huyết thanh trẻ sơ sinh tỉ lệ thuận với nồng độ leptin của mẹ. Hormon Ghrelin điều chỉnh sự phân bố và sử dụng năng lượng của trẻ. Tuy nhiên, nó còn kích thích sự thèm ăn ở trẻ, được tìm thấy nhiều trong sữa mẹ.

Sự hiện diện của hai hormon này giúp thân thể trẻ tự điều chỉnh được lượng thức ăn đi vào, đảm bảo hỗ trợ đủ nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày, tạo điều kiện thuận tiện để trẻ tăng trưởng tốt.

3.4. Giảm nguy cơ mắc bệnh ở trẻ

Lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ mang lại là giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ở trẻ sơ sinh

• Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trẻ sơ sinh ở Mỹ. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng: Bú mẹ có thể làm giảm nguy cơ tử vong do bệnh này. Cụ thể: Những trẻ đã từng được bú sữa mẹ giảm 45%, những trẻ bú mẹ ≥ 2 tháng giảm 62% và những trẻ bú mẹ hoàn toàn giảm 73% nguy cơ mắc SIDS.
• Các bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa, hô hấp (viêm ruột, viêm phế quản,…): Trẻ sơ sinh ko bú mẹ có tỉ lệ mắc bệnh nhiễm trùng cao hơn so với trẻ bú mẹ.
• Hen suyễn và dị ứng: Trong sữa mẹ có chứa protein giàu proline (PRP), hỗ trợ, làm giảm hoặc ngăn ngừa dị ứng. Tuy nhiên nó còn có tác dụng làm giảm đau và sưng tấy lúc bị viêm. Trẻ bú mẹ ít mắc bệnh hen suyễn và dị ứng hơn so với trẻ ko bú mẹ.
• Ung thư ở trẻ: Một vài nghiên cứu đã cho thấy: Việc cho con bú giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh bạch huyết cầu nguyên bào lympho cấp tính (ung thư tế bào bạch huyết cầu ở trẻ) và thời kì cho con bú khá quan trọng. Cụ thể: Trẻ bú mẹ ≤ 6 tháng giảm 12%, trẻ bú mẹ > 6 tháng giảm 19-24% nguy cơ mắc bệnh so với trẻ ko bú sữa mẹ.
• Bệnh tim mạch và chuyển hóa: Lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ ko thể ko kể tới đó là làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các bệnh chuyển hóa ở trẻ sơ sinh. Trẻ bú mẹ có tỷ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1, bệnh to phì, cao huyết áp,…thấp hơn so với trẻ ko bú mẹ.

Tóm lại: Với những lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ mang lại đối với trẻ sơ sinh như: hỗ trợ đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa một số bệnh như viêm ruột hoại tử, đột tử ở trẻ sơ sinh, bệnh nhiễm trùng, dị ứng,…, các mẹ cần bổ sung cho trẻ một cách hợp lý để giúp trẻ tăng trưởng khỏe mạnh.

4. Lợi ích của bà mẹ lúc cho con bú

Nuôi con bằng sữa mẹ ko chỉ mang tới nhiều lợi ích đối với trẻ nhỏ nhưng còn mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe của mẹ, chẳng hạn như:

• Giúp giảm cân sau sinh: Việc tạo sữa và cho con bú sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng, vì vậy nhưng giúp các mẹ sau sinh giảm cân một cách nhanh chóng.
• Kích thích tử cung co bóp và trở lại kích thước phổ biến, giúp nguy cơ chảy máu tử cung sau sinh: Lúc trẻ bú mẹ, xung động cảm giác truyền tới thùy sau tuyến yên, giải phóng hormon oxytocin, kích thích co bóp tử cung, giúp nó nhanh chóng trở lại kích thước như phổ biến. Tuy nhiên, việc giải phóng hormone oxytocin còn giúp làm giảm nguy cơ chảy máu sau sinh.
• Giảm nguy cơ trầm cảm sau sinh: Nuôi con bằng sữa mẹ tạo điều kiện cho các mẹ tâm lý ổn định và thoải mái, tăng gắn kết tình cảm mẹ con, nhờ đó nhưng làm giảm nguy cơ trầm cảm sau sinh.
• Làm chậm có thai: Một trong những lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn mang lại đó là làm chậm có thai ở các mẹ thông qua việc ức chế rụng trứng một cách tự nhiên, dẫn tới làm chậm có thai.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng: Nhiều nghiên cứu đã cho thấy việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng ở người mẹ.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh loãng xương: Lúc nuôi con bằng sữa mẹ, người mẹ cần hỗ trợ đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc trưng là canxi và photpho để giúp trẻ tăng trưởng về xương và răng. Điều này một phần cũng giúp cấu trúc xương của người mẹ vững chắc, làm giảm được tình trạng loãng xương.
• Làm giảm nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa: Tiểu đường, tăng lipid máu, tim mạch,…

Trong quá trình mang thai, hormon nhau thai tác động tới quá trình chuyển hóa của hormon insulin trong thân thể, gây ra tình trạng đái tháo đường thai kỳ và làm tăng nguy cơ gây ra bệnh đái tháo đường tuýp II. Việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp làm cải thiện việc sử dụng insulin trong thân thể, giảm nguy cơ mắc bệnh đái đường ở phụ nữ sau sinh.

Tuy nhiên, lúc các mẹ mang thai, nồng độ cholesterol và triglycerid trong máu tăng lên. Việc cho con bú góp phần xúc tiến quá trình chuyển hóa lipid trong thân thể người mẹ, điều hòa lượng lipid trong máu, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa (tăng huyết áp, đái tháo đường và bệnh tim mạch,…).

5. Một số lý do trì hoãn việc nuôi con bằng sữa mẹ 

Nuôi con bằng sữa mẹ mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe của mẹ và nhỏ. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay vẫn còn một số yếu tố khiến việc nuôi con bằng sữa mẹ bị trì hoãn, cụ thể như:

• Đứng trước những quảng cáo vô cùng quyến rũ về các thành phầm sữa thay thế sữa mẹ, nhiều người mẹ có nhận thức sai trái đối với việc nuôi con bằng sữa mẹ. 
• Thỉnh thoảng, mối quan tâm về hình thể cũng khiến các mẹ lo ngại lúc nuôi con bằng sữa mẹ.
• Nguồn sữa mẹ tạo ra ko đủ: Một số người mẹ ko có đủ khả năng tạo sữa cho nhỏ do bị suy dinh dưỡng, ăn thiếu chất,…
• Người mẹ bị to phì: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người mẹ bị to phì (biến chứng của bệnh tiểu đường, buồng trứng đa năng,…) thì khả năng tạo sữa kém hơn so với người mẹ ko bị to phì, do đó tác động tới việc trì hoãn nuôi con bằng sữa mẹ.
• Yếu tố tâm lý của người mẹ ko ổn định: trầm cảm, lo lắng,… tác động tới việc trì hoãn nuôi con bằng sữa mẹ do ức chế tiết hormon prolactin, làm giảm khả năng tạo sữa mẹ.
• Việc làm của người mẹ: Người mẹ lao động nặng thì lượng sữa mẹ tạo ra sẽ ít hơn. Ngoài ra, đối những người mẹ có công việc bận rộn, ko có thời kì cho con bú cũng là một trong những lý do trì hoãn việc nuôi con bằng sữa mẹ.

>> Xem thêm: 12 mẹo kích sữa an toàn, sữa đặc về nhanh

6. Kết luận

• Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu nhất cho sự tăng trưởng của trẻ, hỗ trợ đầy đủ dưỡng chất đảm bảo các hoạt động chuyển hóa, hấp thụ trong thân thể trẻ diễn ra một cách phổ biến, khỏe mạnh.
• Với những lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ trên sức khỏe của mẹ và nhỏ, việc nuôi con bằng sữa mẹ là sự lựa chọn tối ưu, mang lại sự khởi đầu tốt nhất cho trẻ.
• Các mẹ cần nhận thức rõ hơn về những lợi ích của sữa mẹ, cân nhắc với các lý do tác động tới việc trì hoãn nuôi con bằng sữa mẹ để từ đó có giải pháp tốt nhất, hỗ trợ đầy đủ sữa mẹ phục vụ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.

TÓM LẠI: Bài viết trên giúp các mẹ hiểu rõ hơn về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ đối với sức khỏe của mẹ và nhỏ. Mong rằng sẽ giúp các mẹ trong quá trình chăm sóc trẻ, đặc trưng là việc chọn sữa mẹ – nguồn dinh dưỡng hoàn chỉnh để mang tới sự khởi đầu tốt nhất cho trẻ.

Tham khảo nguồn: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3508512/

2. https://www.webmd.com/parenting/baby/nursing-basics#2

3. https://www.cdc.gov/breastfeeding/about-breastfeeding/why-it-matters.html