Hướng dẫn chuẩn bị cúng đầy tháng cho bé (cúng mụ)

Cúng đầy tháng cho nhỏ (hay cúng mụ) là một nét đẹp trong văn hóa tôn giáo, tâm linh của người dân Việt Nam. Tùy vào từng vùng miền và giới tính của nhỏ nhưng nghi tiết có vài nét khác lạ. Sau đây mời các bạn theo dõi bài viết để hiểu rõ hơn về nghi lễ này, từ đó biết cách sẵn sàng để lễ cúng được thực hiện tốt đẹp.

1. Vì sao cần phải cúng đầy tháng cho nhỏ?

Cúng đầy tháng (hay còn gọi là cúng mụ) là nghi tiết truyền thống của người dân Việt Nam từ bao đời nay. Nghi tiết này được thực hiện lúc nhỏ tròn 1 tháng tuổi, với mục tiêu tạ ơn 12 Bà Mụ và Đức ông đã đem đứa trẻ tới nhà, giúp mẹ tròn con vuông.

Đây cũng là cái lễ để trình báo với mọi người, gia tộc, tổ tiên rằng một thành viên mới gia nhập gia đình, mong mọi người sẽ nuôi nấng, chở che cho đứa trẻ. Với ý nghĩa đó, lễ cúng đầy tháng cho nhỏ được tiếp tục lưu giữ và thực hiện cho tới ngày nay.

Tìm hiểu thêm về Đức ông và 12 Bà mụ

Theo quan niệm nhân gian, mỗi đứa trẻ được sinh ra là do có sự đỡ đầu của 13 bà tiên gồm 12 bà Mụ và 1 bà Chúa. Mỗi một bà Mụ sẽ có trách nặn ra một bộ phận trên thân thể của em nhỏ:

• Mụ bà Trần Tứ Nương coi việc sanh đẻ (chú sanh).
• Mụ bà Vạn Tứ Nương coi việc thai nghén (chú thai).
• Mụ bà Lâm Cửu Nương coi việc thụ thai (thủ thai).
• Mụ bà Lưu Thất Nương coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa nhỏ (chú nam nữ).
• Mụ bà Lâm Nhất Nương coi việc chăm sóc bào thai (an thai).
• Mụ bà Lý Đại Nương coi việc chuyển dạ (chuyển sanh).
• Mụ bà Hứa Đại Nương coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản).
• Mụ bà Cao Tứ Nương coi việc ở cữ (dưỡng sanh).
• Mụ bà Tăng Ngũ Nương coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống).
• Mụ bà Mã Ngũ Nương coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử).
• Mụ bà Trúc Ngũ Nương coi việc giữ trẻ (bảo tử).
• Mụ bà Nguyễn Tam Nương coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh nở (giám sanh).

Đức Ông là vị thần canh phòng cửa chùa, đồng thời là vị thần phù trợ cho trẻ em. Cúng Đức Ông xuất phát từ mong muốn trẻ được phúc đức của Đức Ông chở che, bảo vệ và chăm lo để nhỏ lớn lên khỏe mạnh.

2. Cách tính ngày đầy tháng cho nhỏ trai, nhỏ gái xác thực

2.1. Ngày cúng mụ cho nhỏ

Ông bà ta từ bao đời nay quan niệm rằng, cách tính ngày đầy tháng cho nhỏ là: “gái lùi hai, trai lùi một” và ngày đầy tháng được tính theo lịch âm.

Tức là nếu nhỏ sinh ngày 15 tháng 1 âm lịch thì:

• Ngày cúng đầy tháng cho nhỏ gái sẽ là ngày 13 tháng 1 âm lịch.
• Ngày cúng đầy tháng cho nhỏ trai là ngày 14 tháng 1 âm lịch.

2.2. Giờ thực hiện lễ cúng đầy tháng

Theo quan niêm tâm linh “Năm tốt ko bằng tháng tốt, tháng tốt ko bằng ngày tốt, ngày tốt ko bằng giờ tốt”, nhiều gia đình rất coi trọng giờ cúng đầy tháng cho nhỏ. Giờ cúng có thể lựa chọn vào buổi sáng (7 – 11h) hoặc chiều mát (15 – 19h). Muốn tỉ mỉ hơn, bố mẹ nên chọn giờ cúng mụ theo tuổi để tránh xung khắc với cung mệnh.

• Tuổi Tý nên chọn giờ Ngọ.
• Tuổi Sửu nên chọn giờ Tý.
• Tuổi Dần nên chọn giờ Sửu hoặc Mùi.
• Tuổi Mão nên chọn giờ Thìn hoặc Tuất.
• Tuổi Thìn nên chọn giờ Hợi.
• Tuổi Tỵ nên chọn giờ Dậu.
• Tuổi Ngọ nên chọn giờ Thân.
• Tuổi Mùi nên chọn giờ Tý.
• Tuổi Thân nên chọn giờ Mão.
• Tuổi Dậu nên chọn giờ Dần.
• Tuổi Tuất nên chọn giờ Hợi.
• Tuổi Hợi nên chọn giờ Tý.

3. Những điều cần sẵn sàng cho nghi lễ cúng đầy tháng

3.1. Sẵn sàng lễ vật

Lễ vật cúng Bà Chúa và 12 Bà Mụ

Lễ vật cúng Bà Chúa và 12 Bà Mụ cần được sẵn sàng chu đáo, sắp xếp ngăn nắp. Trong mâm cúng này ta sẽ sẵn sàng 12 loại đồ giống nhau và thêm 1 phần tương tự nhưng lớn hơn (đây là phần dành cho Bà Chúa, đồng thời kèm theo 1 đôi đũa hoa).

• Lễ mặn: Xôi, gà, cơm, canh, các món lễ mặn, rượu. . .
• 12 chén chè nhỏ và 1 phần lớn hơn.

Với lễ cúng mụ cho nhỏ trai: Ở miền Bắc thường cúng chè hoa cau. Miền Nam hay dùng chè đậu nước dừa. Miền Trung thường là chè đậu xanh đánh. Người xưa thường quan niệm rằng, cúng chè đậu sẽ mang lại may mắn cho con, giúp con đỗ đạt trên tuyến đường học vấn và thành công trong sự nghiệp.

Với lễ cúng mụ cho nhỏ gái: lễ cúng đầy tháng thường là chè trôi nước. Bởi bánh trôi nước tượng trưng cho sự trôi chảy, trót lọt trong tình cảm, cầu mong cho con có một mối lương duyên tốt.

• 12 đĩa xôi nhỏ và 1 phần lớn hơn (có thể là xôi gấc hoặc xôi đậu, nhỏ trai thường là xôi 3 tầng)
• 12 chén cháo nhỏ và 1 phần lớn hơn.
• Thịt quay và bánh hỏi chia làm 12 đĩa cùng với 12 ly rượu nhỏ. Hoặc ko có thể thay bằng 12 trứng vịt và 12 ly nước nhỏ; thêm 1 phần như trên nhưng lớn hơn.
• 12 đôi hài xanh hệt nhau nhau  và 1 đôi giống vậy nhưng lớn hơn.
• 12 nén vàng xanh giống nhau và 1 nén vàng xanh lớn hơn.
• 12 bộ váy áo đẹp màu xanh hệt nhau nhau và 1 bộ lớn hơn.
• 12 miếng trầu cánh phượng hệt nhau nhau và 1 miếng trầu têm cánh phượng to hơn.
• Bộ đồ chơi : Bát, đũa, thìa, chén cốc, con giống, xe pháo, nón, mũ… hệt nhau nhau và một bộ giống tương tự nhưng to hơn (những đồ lễ này có thể bằng nhựa, bằng sành sứ).
• Bộ 1 sên gồm: thịt heo, trứng gà hoặc trứng vịt, tôm hoặc cua.
• Phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả chia đều thành 12 phần giống nhau và 1 phần lớn hơn.
• Bát hương, lọ hoa tươi nhiều màu, tiền vàng, cốc nước thanh tịnh (bày ở mâm trên cùng lễ mặn).

Lễ vật cúng Đức Ông và 3 Đức thầy

Bao gồm tiên sư, tiên sư, tổ sư là người truyền nghề nghiệp cho trẻ em có:

• 1 con gà luộc chéo cánh
• 1 tô cháo lớn
• 1 tô chè lớn
• 3 đĩa xôi lớn
• 1 miếng thịt quay, một đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ), trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).

Lễ vật cúng Thần tài, Thổ địa, Gia tiên

Kế bên những lễ vật trên, các gia đình cũng nhớ sẵn sàng mâm cúng đầy đủ cho bàn thờ Gia tiên, bàn thờ Phật và bàn thờ Thổ Thần, Thổ Địa (nếu có). Mỗi mâm thường cần có:

• 1 đĩa trái cây ngũ quả.
• 1 bát chè
• 1 đĩa xôi
• 3 ly nước
• Hương, hoa
• 1 bộ tam sên gồm thịt, trứng, tôm hoặc cua.

Với phần lễ mặn, miền Bắc chỉ cúng gà trống luộc, miền Nam cúng gà luộc hoặc vịt quay, miền Trung cúng gà luộc (ko phân biệt trống mái). Ở miền Trung thường chọn đồ chay tịnh nên mâm cúng thường đơn giản, ko quá cầu kỳ.

3.2. Sẵn sàng văn khấn, bài cúng

Để tổ chức ngày đầy tháng cho nhỏ thì công việc quan trọng nữa là sẵn sàng sẵn những nội dung trong bài cúng để thích hợp và trình bày sự tôn trọng, lòng thành kính giành cho cõi tâm linh.

Nội dung quan trọng ko thể thiếu trong buổi lễ cúng đầy tháng chính là bài văn khấn lúc làm lễ, đúng vào giờ hoàng đạo trong ngày đã được gia đình thực hiện chọn nghi lễ cho con thì bố mẹ hoặc ông bà sẽ thực hiện đọc văn khấn và làm lễ bắt miếng cho trẻ. Nội dụng của bài cúng đầy tháng như sau:

Nam Mô A Di Đà Phật!

Nam Mô A Di Đà Phật!

Nam Mô A Di Đà Phật!

Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỉ đại tiên chúa

Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa

Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa

Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên nương

Con kính lạy Tam tập lục cung chư vị Tiên nương

Hôm nay là ngày … tháng … năm

Vợ chồng con là …………………..

Sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………………

Chúng con ngụ tại : ……………………………………..

Nay nhân ngày đầy tháng (đầy cữ, đầy năm) chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn tọa chư vị Tôn thân kính cẩn tâu trình :

Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ Công, Long Mạch, Thổ Địa chính thần, Tổ tiên nội ngoại, cho con sinh ra cháu tên là …………… sinh ngày ……………. được mẹ tròn con vuông.

Cúi xin chư vị Tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trợ hộ trì, vuốt ve chở che cho cháu được ăn ngoan, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai vô ương, vô hạn vô ách. Phù trợ cho cháu nhỏ được tươi đẹp, thông minh, bóng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng (nếu là nhỏ trai), kiếp kiếp được lợi vinh hoa phú quý.

Toàn gia chúng con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tán, bốn mùa ko hạn ách nào xâm, tám tiết hưởng vinh quang thịnh vượng.

Xin thành tâm kính lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.

Nam Mô A Di Đà Phật !

Nam Mô A Di Đà Phật!

Nam Mô A Di Đà Phật!

Cẩn cáo!

3.3. Sắp xếp mâm cúng

Cách sắp xếp mâm cúng mụ cho nhỏ cũng rất quan trọng, trình bày sự tôn trọng và lòng thành kính tới các vị Thần và Tổ tiên. Do đó, trước lúc thực hiện cúng mụ đầy tháng, chúng ta cần sắp xếp mâm cúng theo một số quy tắc sau:

Sẵn sàng số lượng mâm cúng gồm 2 bàn:

• Một bàn nhỏ, xếp phía trước để bày lễ cúng Đức Ông.
• Một bàn lớn, xếp phía sau, cao hơn khoảng 10 cm: để bày mâm cúng 12 Bà Mụ.

Sắp xếp các món trong mâm cúng thích mắt, ngăn nắp. Thông thường, ta sẽ xếp xôi, chè, cháo ở 2 bên mâm, gà luộc xếp ở giữa.

Ngoài ra, vị trí đặt mâm cúng và bình hoa cũng rất quan trọng. Vị trí được ông bà ta tuân theo là  “Đông bình Tây quả”, có tức là đặt bình hoa ở phía đông, còn hoa quả, lễ vật được bày ở phía tây.

4. Nghi tiết thực hiện cúng đầy tháng

4.1. Nghi tiết khấn vái

Người thực hiện cúng bái (hay chủ lễ) đứng ra thắp nén hương cho tổ tiên, tuyên bố lý do của nghi tiết lễ cúng đầy tháng này. Thông thường là ông nội hoặc người đại diện nhà nội sẽ thực hiện nghi tiết này.

Tiếp sau đó là bố hoặc mẹ của nhỏ thắp 3 nén hương lên bàn thờ Gia tiên, yêu cầu quần áo phải chỉnh tề, kín đáo. Bố hoặc mẹ của trẻ bế nhỏ ra trước mâm lễ và khởi đầu khấn vái theo bài cúng đầy tháng đã sẵn sàng ở trên, cầu cho các vị ơn trên thu được tấm lòng thành và sự đáp lễ này.

Chủ lễ thường khởi đầu việc kính cẩn xưng danh các Bà Mụ, Thần Phật, tháng ngày cúng, tên của của hai vợ chồng và tên đứa con. Ngoài ra còn có nơi ở của gia đình, lý do tổ chức lễ cúng. Trong suốt lễ cúng, chủ lễ cần thành tâm cúng bái, bộc bạch lòng hàm ân đối với các Bà Mụ, Bà Chúa, Đức Ông, ko nên có chấp niệm xấu.

Trong lễ cúng này, mọi người trong gia đình có thể tập trung nguyện cầu những điều tốt đẹp nhất tới với trẻ.

4.2. Nghi tiết khai hoa – hay còn gọi là “bắt miếng”:

Sau nghi tiết khấn vái, em nhỏ được đặt ở giữa bàn, chủ lễ rót trà, thắp hương và xin phép khai hoa. Sau đó, người cúng bế nhỏ trên tay và cầm một nhánh hoa, vừa quơ qua quơ lại mồm nhỏ, vừa đọc câu chúc cho nhỏ:

“Mở mồm ra cho có bông, có hoa,

Mở mồm ra cho kẻ thương, người nhớ,

Mở mồm ra cho có bạc, có tiền,

Mở mồm ra cho xóm giềng quý mến…”

Nghi tiết này được thực hiện với mục tiêu mong con lớn lên đều gặp chuyện tốt đẹp, giàu có, phú quý, được nhiều người quý mến.

4.3. Nghi tiết đặt tên con – hay còn gọi là “nghi tiết xin keo”:

Sau lúc làm lễ khai hoa, cầu chúc những điều tốt đẹp tới với đứa nhỏ thì chủ lễ sẽ thực hiện nghi tiết đặt tên cho con bằng hình thức xin keo. Chủ lễ sẽ lấy hai đồng tiền nong cổ và gieo vào chiếc đĩa sâu lòng.

Nếu một đồng úp và một đồng ngửa thì cái tên đó được chấp thuận, còn nếu cả hai đồng đều úp hoặc đều ngửa thì phải gieo lại, làm 3 lần nếu ko được thì phải đặt tên khác cho trẻ.

5. Những điều cần làm sau lúc thực hiện các nghi lễ cúng đầy tháng

• Sau lúc thực hiện các nghi tiết, (chờ gần hết một cây hương) gia chủ rót trà, khấn vái cảm tạ ơn trên, mang vàng mã đi đốt, vẩy rượu, vãi gạo muối xung quanh nhà.
• Sau lúc kết thúc lễ cúng mụ cho nhỏ, cả gia đình, nội ngoại, bạn hữu cùng thụ lộc, trao quà mừng đầy tháng cũng như chúc cho nhỏ mọi điều tốt lành.
• Ngoài ra, người mẹ thường được làm phép tẩy uế sau một tháng ở cữ. Người mẹ sẽ bồng con bước qua nồi nước sôi có đặt đinh nung đỏ (trai 7 lần, gái 9 lần) và sau đó đi quanh nhà. Vào lần trước tiên đi chợ sau ở cữ, người mẹ nên sắm 1 gói muối, gạo, trong lúc đi cố tình làm rơi vài đồng tiền lẻ để mong cầu cuộc sống của con sau này được dư dả, khá giả.

Tóm lại: Lễ cúng đầy tháng là một nghi lễ quan trọng ghi lại bước tăng trưởng của con. Đây cũng là một nét truyền thống tốt đẹp của người dân Việt Nam, trình bày những kỳ vọng, ước mong tốt đẹp của thế hệ đi trước dành cho con cháu của mình. Mong rằng bài viết này đã trả lời những thắc mắc của các bạn. Chúc các nhỏ của bạn luôn khỏe mạnh và bình yên!

[THAM KHẢO THÊM]

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha mẹ nên tăng lên khả năng hấp thụ & sức đề kháng cho nhỏ yêu qua các thành phầm men vi sinh (lợi khuẩn).

Hotline tư vấn: 19009482 hoặc 0967629482

Dược sĩ Lê Hải Linh tốt nghiệp Đại Học Dược Hà Nội. Với hơn 10 năm kinh nghiệm tư vấn các lĩnh vực sức khỏe nhi khoa, đặc trưng tư vấn chuyên sâu tiêu hóa, dinh dưỡng nhi khoa. Hiện nay Dược sĩ Ngọc Linh là chuyên gia tư vấn tại Imiale Việt Nam