[Hướng dẫn chi tiết] Xây dựng chế độ ăn dặm kiểu Nhật cho bé.

Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật tương đối khoa học và có nhiều ưu điểm nên được rất nhiều phụ huynh tin tưởng. Phương pháp này giúp rèn luyện cho nhỏ tính tự lập, giúp trẻ phân biệt được mùi vị của từng món ăn… Chắc hẳn các mẹ rất quan tâm về cách cho nhỏ ăn dặm kiểu Nhật. Sau đây mời các bạn theo dõi bài viết sau để hiểu rõ hơn về phương pháp thú vị này.

Ăn dặm kiểu Nhật là gì? Sự khác lạ của phương pháp này so với truyền thống?

Từ trước tới nay, người Nhật được biết tới với nhiều tính cách tốt đẹp, cách làm việc khoa học, có nguyên tắc. Chắc hẳn bởi lý do đó nhưng ngày nay, rất nhiều bà mẹ tin tưởng vận dụng theo cách làm của người Nhật để nuôi dạy nhỏ, đáng kể tới là cơ chế ăn dặm kiểu Nhật.

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp kích thích nhỏ ăn ngon, giúp nhỏ có hệ tiêu hóa tốt và tìm thú vui trong ăn uống. Phương pháp này được vận dụng lúc nhỏ khoảng 5 – 6 tháng tuổi, và kết thúc cho tới lúc nhỏ có thể ăn như người lớn.

Phương pháp này giống với cách ăn truyền thống nhưng nhiều bà mẹ Việt vận dụng về phương pháp chế biến, dạng thức ăn (thức ăn mềm, được nghiền nhỏ hoặc xay). Tuy nhiên, nó cũng có vài nét khác lạ, trình bày ở chỗ:

• Tôn trọng mùi vị nguyên bản của món ăn.
• Đề cao tính thẩm mỹ trong việc trình diễn món ăn.
• Nhỏ được tập ăn thô với mức độ tăng dần tùy theo độ tuổi.
• Các thực phẩm được chế biến riêng rẽ (cháo, hoa quả, rau củ, thịt, cá…) chứ ko trộn lẫn để nấu như phương pháp ăn theo truyền thống.
• Nhỏ được tự mình ăn các món sau lúc mẹ đã chế biến.

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp ăn giúp kích thích nhỏ ăn ngon và chủ động trong bữa ăn của mình.

1. Ưu điểm của cơ chế ăn dặm kiểu Nhật

Ăn dặm kiểu Nhật có nhiều ưu điểm sau:

Giúp nhỏ ăn uống tự lập hơn

Lúc có thể ngồi vững (khoảng 5-6 tháng tuổi), nhỏ được tự mình ăn một số món như (rau củ hầm, hoa quả mềm như chuối, bơ,…) nhưng ko cần mẹ phải bón. Điều này giúp rèn luyện đức tính tự lập của nhỏ sau này.

Phương pháp này còn giúp trẻ biết tự phân biệt mùi vị của các món ăn

Bởi cơ chế ăn dặm kiểu Nhật có đặc trưng là các món ăn được chế biến riêng, ko trộn lẫn vào nhau, nhỏ có thể nhận mặt món ăn đó có vị như thế nào, từ đó kích thích vị giác của nhỏ.

Dễ dàng xử lý lúc nhỏ bị dị ứng với thực phẩm hay biết rõ món ăn nào nhưng nhỏ thích

Như đã nói ở trên, do nét đặc trưng trong cách chế biến nhưng các mẹ có thể tìm ra nguyên nhân khiến thân thể nhỏ phản ứng lại (dị ứng), đồng thời nắm được món nào nhưng con thích hay món nhưng con ko thích để từ đó điều chỉnh trong các thực đơn sau.

Ví dụ thực đơn hôm đó có món khoai lang, cháo, thịt nhưng nhỏ ko động vào món khoai, nhỏ ko nuốt hoặc nhè ra lúc phải ăn món này. Nhận thấy điều đó, mẹ có thể thay thế khoai lang bằng khoai tây hay sắn… trong lần ăn sau.

Hạn chế thừa cân, lớn phì

Phương pháp này đề cao việc bổ sung cho nhỏ những thực phẩm tự nhiên, thăng bằng giữa các nhóm chất, đồng thời hạn chế những món dầu mỡ rán rán tác động tới sức khỏe của trẻ.

Nhỏ được tăng khả năng xử lý thức ăn

Lúc vận dụng cơ chế ăn dặm kiểu Nhật, nhỏ được tập ăn các món ăn thô với mức độ tăng dần tùy theo độ tuổi. Điều đó giúp trẻ tạo được phản xạ nhai, nuốt để xử lý thức ăn tốt hơn.

Phương pháp này cũng thu được nhiều sự ủng hộ của gia đình.

Xét theo mặt dinh dưỡng, trẻ được bổ sung đầy đủ các nhóm chất đạm, tinh bột, chất lớn, vitamin và khoáng vật lúc vận dụng phương pháp này. Do đó, những người đi trước như ông, bà của nhỏ có thể dễ dàng tiếp thu việc nhỏ ăn dặm tương tự.

Ăn dặm kiểu Nhật giúp nhỏ ăn uống tự lập, cảm nhận mùi vị món ăn đặc thù hạn chế khả năng thừa cân lớn phì ở trẻ

2. Một vài nhược điểm của cách ăn dặm kiểu Nhật

Mặc dù đem lại nhiều lợi ích trong quá trình nuôi dạy nhỏ nhưng cơ chế ăn dặm kiểu Nhật cũng có vài hạn chế:

• Việc chế biến các món ăn cho nhỏ mất nhiều thời kì, công sức, bởi các món ăn được chia riêng rẽ.
• Phương pháp này cần sẵn sàng nhiều dụng cụ như dụng cụ chế biến món ăn; bát, đĩa cho nhỏ ăn…
• Trong thời kì đầu, nhỏ có thể ko tăng cân nhanh như phương pháp truyền thống. Do phương pháp này đề cao sự tôn trọng của trẻ, mẹ ko ép nhỏ ăn.
• Nhỏ được tập cách tự ăn, do đó ko tránh khỏi nhỏ sẽ làm bẩn quần áo, thức ăn ko được gọn ghẽ. Tuy nhiên, đây chỉ là thời kỳ đầu, mẹ có thể nhắc nhở nhỏ để nhỏ sửa.

3. Thời khắc mở đầu ăn dặm 

Theo khuyến cáo của WHO, thời khắc thích thống nhất để mở đầu ăn dặm cho nhỏ là vào 6 tháng tuổi, lúc này các enzyme và hệ thống tiêu hóa của trẻ khá hoàn thiện, cho phép nhỏ có thể ăn những thực phân nhiều chủng loại hơn so với thời lăn tay uống sữa trước kia.

Đồng thời, bước sang 6 tháng tuổi, nhỏ có nhu cầu về dinh dưỡng cao hơn để khỏe mạnh và tăng trưởng, trong lúc việc bú sữa mẹ hoặc sữa công thức ko thể phân phối đủ.

Ngoài ra, có một số tín hiệu nhưng nhỏ đã sẵn sàng vận dụng cơ chế ăn dặm:

• Nhỏ thường xuyên có cảm giác đói: tín hiệu này có thể dễ dàng trông thấy là nhỏ luôn có biểu thị đói, đòi ăn thường xuyên mặc dù mới được bú mẹ no. Nhỏ ko muốn đợi tới cữ bú sau, nhỏ cáu khỉnh và mút tay. Đây là những tín hiệu cho thấy rằng nhỏ đang có nhu cầu ăn thêm các loại thức ăn khác ngoài sữa mẹ. Sữa mẹ ko còn phục vụ đủ nhu cầu của nhỏ nữa
• Nhỏ thể trình bày sự thèm thuồng với những thức ăn nhưng người lớn ăn.
• Nhỏ có khả năng ngồi vững.
• Nhỏ há mồm lúc được người lớn bón đồ ăn.
• Ngoài ra, việc nhỏ tiết ra nhiều nước miếng hơn, rãi rớt nhiều hơn, một số trẻ mở đầu nhú 2 răng ở hàm dưới cũng là một trong những tín hiệu đơn giản nhận mặt nhỏ đã tới tuổi ăn dặm.

Nên cho nhỏ ăn dặm lúc đủ tròn 6 tháng tuổi bởi lúc đó nhu cầu dinh dưỡng của nhỏ cao hơn.

4. Nguyên tắc ăn dặm kiểu Nhật

Cơ chế ăn thăng bằng dinh dưỡng

Cơ chế ăn đầy đủ các nhóm chất (tinh bột, lipid, protein, vitamin và khoáng vật. Điều này nhằm giúp nhỏ được phân phối đủ các chất cần thiết cho sự tăng trưởng toàn diện.

Cho trẻ ăn theo nguyên tắc từ  “ít – nhiều”

Cách ăn dặm này sẽ nhẹ nhõm với hệ tiêu hóa còn non nớt của nhỏ, giúp nhỏ dễ hấp thụ nhưng vẫn phân phối năng lượng cùng các dưỡng chất cần thiết cho nhu cầu tăng trưởng và tăng trưởng của nhỏ. Mẹ có thể mở đầu thời kỳ ăn dặm bằng 1 tới 2 muỗng bột loãng, sau đó tăng lên 1/3 chén, rồi tới nửa chén…

Cho nhỏ ăn thức ăn từ “loãng – đặc”

Tức là thay đổi thức ăn có độ đặc tăng dần như bột rồi tới cháo, cơm nát, cơm,…để nhỏ thích ứng dần với cơ chế ăn mới. Bởi hệ tiêu hóa của trẻ đang quen với thức ăn ở dạng lỏng, tiêu hóa những thức ăn đặc hơn có thể tạo gánh nặng cho quá trình tiêu hóa, khiến trẻ gặp phải các vấn đề tiêu hóa như táo bón, đau bụng, tiêu chảy…

Mở đầu cho nhỏ ăn những thực phẩm tương tự sữa mẹ

Trong suốt 6 tháng đầu, nhỏ chỉ dùng sữa mẹ hoặc sữa công thức với vị nhạt, nếu đột ngột thay đổi khẩu vị, trẻ có xu thế ko tiếp thu cơ chế ăn này.

Vì vậy, cách khôn ngoan nhất để nhỏ làm quen với cơ chế ăn dặm này là ko nên nêm nếm gia vị vào món ăn lúc trẻ mới tập ăn. Các mẹ nên sử dụng mì chính – với mùi vị tương tự như sữa mẹ, rồi sau đó thay thế bằng bột mặn để phân phối đầy đủ chất dinh dưỡng hơn cho trẻ.

Ngoài ra còn các nguyên tắc khác như: 

• Ưu tiên những thành phần có xuất xứ tự nhiên cho trẻ như hoa quả, rau củ; tránh cho nhỏ ăn những đồ dầu mỡ, đồ đóng hộp, chế biến sẵn (như thịt hộp, xúc xích…).
• Ko dùng tới cối xay lúc chế biến thức ăn. Thay vào đó, mẹ  dùng cối giã và rây để làm mịn thức ăn cho nhỏ.
• Cho nhỏ ăn riêng từng món trong thời kỳ đầu. Thời đoạn sau có thể trộn nhiều loại thức ăn để thay đổi nhiều chủng loại hơn.
• Cho nhỏ ăn theo nhu cầu. Ko ép ăn hay ép uống.
• Căn cứ vào sự tăng trưởng cơ địa của từng nhỏ nhưng cho nhỏ ăn thô sớm hay muộn.

Nguyên tắc ăn dặm: thăng bằng cơ chế dinh dưỡng, ăn từ ít tới nhiều, từ loãng tới đặc.

5. Lên thực đơn ăn dặm kiểu Nhật cho nhỏ

5.1. Thời đoạn 5 – 6 tháng tuổi

Đặc điểm thân thể nhỏ: 

• Nhỏ xơi tái thức ăn
• Nhỏ đã quen với dùng sữa lỏng (sữa mẹ/sữa công thức)

Cơ chế ăn thích hợp cho nhỏ: 

• Số lượng bữa dặm: 1 bữa/ ngày
• Lượng sữa: tùy theo nhu cầu
• Độ thô của cháo: tỉ lệ 1 gạo : 10 nước

Thực phẩm nhỏ có thể ăn:

• Đạm: 5-10 gr (cá thịt trắng: ít lớn, đậu phụ 25 gr, trứng: dưới 2/3 lòng đỏ, trứng ở Nhật to hơn ở VN)
• Cháo: 5 gr – 30 gr (gạo, mì, bánh mỳ)
• Rau: 5-20 gr (cà rốt, bí đỏ, chân vịt, cà chua, cải bắp, súp lơ xanh,
• Hoa quả: chuối, bơ, cam…)
• Ko thêm gia vị vào món ăn.

5.2. Thời đoạn 7 – 8 tháng tuổi

Đặc điểm thân thể nhỏ: 

• Nhỏ nhai trệu trạo.
• Nhỏ tự biết đẩy lưỡi lên để làm nhỉ thức ăn, nhưng khả năng nhai chưa hoàn thiện.

Cơ chế ăn thích hợp cho nhỏ: 

• Số lượng bữa ăn: 2 bữa/ ngày, lượng
• thức ăn tăng dần. Bữa sáng 10 giờ, bữa chiều vào lúc 17 giờ.
• Lượng sữa: theo nhu cầu của trẻ
• Tăng chủng loại thực phẩm để nhỏ quen.
• Thức ăn cần nghiền nhỏ, ko cần thành bột.
• Hoa quả cắt dài để nhỏ tự ăn.
• Cháo nguyên hạt tỉ lệ 1 gao : 7 nước

Những thực phẩm nhỏ có thể ăn:

• Tinh bột: Ngoài những thực phẩm có thể ăn lúc 5-6 tháng, nhỏ có thể ăn thêm yến mạch, mì ống, ngũ cốc.
• Đạm có trong  gan, gà, tròng trắng trứng (8 tháng tuổi), đậu.
• Vitamin như nấm; trái cây.
• Các loại rau như cà chua, nấm, cải bắp, rau cải, cải bó xôi.

5.3. Thời đoạn 9 – 11 tháng tuổi

Đặc điểm thân thể nhỏ: 

• Nhỏ nhai tốt thức ăn bằng lợi.
• Nhỏ hiếu động, tò mò với những thứ mới lạ.

Cơ chế ăn thích hợp cho nhỏ: 

• Số lượng bữa ăn: 3 bữa chính/ ngày, mỗi bữa cách nhau 4 tiếng.
• Lượng sữa: theo nhu cầu của nhỏ
• Rau củ hấp hoặc luộc chín, thái thành thanh cho nhỏ tự cầm ăn.
• Cháo nguyên hạt tỉ lệ 1 gạo : 5 nước.
• Nhỏ có thể ăn nhiều chủng loại các loại thực phẩm, kể cả hải sản.

5.4. Thời đoạn 12 – 18 tháng tuổi

Đặc điểm thân thể nhỏ: 

• Nhỏ có nhiều răng, có thể nhai thuần thục
• Nhỏ đã lớn, biết tự lập lúc ăn.

Cơ chế ăn thích hợp cho nhỏ: 

• Số lượng bữa ăn: 3 bữa chính / ngày, cùng thời kì với người lớn.

Lượng sữa: 

• Nhỏ cai sữa: bổ sung 2 cữ ăn phụ/ngày. 
• Nhỏ uống sữa công thức: cho nhỏ uống sữa bằng ly từ 300-400 ml.
• Thức ăn ko cần nấu mềm như trước.
• Tạo nhiều hình thù màu sắc để thu hút nhỏ.
• Nhỏ có thể ăn cơm nát theo tỉ lệ 1 gạo : 2 nước 
• Các loại rau củ được luộc/hấp rồi cắt khúc cho nhỏ ăn.
• Thịt gà, thịt heo, thịt bò, tôm… thái miếng mỏng theo thớ ngang rồi chế biến cho nhỏ dễ cắn. 
• Trái cây tráng mồm thái thành thanh dài hay miếng nhỏ cho nhỏ tự cầm ăn.

Xem thêm bài viết hay:  [TỔNG QUAN] VITAMIN D VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

6. Cách chế biến món ăn

• Thức ăn được rây hoặc nghiền để tạo độ mịn, nhuyễn, giúp nhỏ ăn dễ dàng hơn.
• Những món nhưng trẻ ăn được chế biến riêng sau đó bỏ vào khay, bát để nhỏ ăn.
• Cách nấu cháo: bạn cho gạo vào nồi áp suất/nồi cơm điện, cho lượng nước theo tỉ lệ tùy vào độ tuổi của nhỏ (như đã nêu ở trên). Cho to lửa tới lúc nước sôi, sau đó giảm nhỏ lửa để ninh cháo trong vòng 30 phút.
• Vào khoảng 5-6 tháng tuổi, các loại rau củ cần nghiền nhỏ, thịt cá cũng được làm nhỏ, mịn.

Từ tháng thứ 7 trở đi, các mẹ có thể cho nhỏ ăn rau củ mềm như củ cải hầm, khoai lang, cà rốt hầm; cắt củ quả thành thanh dài vừa bàn tay nhỏ để nhỏ tự ăn. Các loại thịt sau lúc nấu chín được cắt nhỏ (ko quá mịn) để nhỏ tập cắn, nhai thức ăn.

Sau lúc chế biến xong, mẹ có thể đặt thức ăn của nhỏ vào các khay sau đó đặt trong tủ đá, tới lúc dùng thì bỏ ra rã đông, đun nóng lại cho nhỏ. (Chỉ vận dụng lúc mẹ quá bận, ko có nhiều thời kì để chế biến cho nhỏ bởi việc đun lại món ăn có thể làm mất chất dinh dưỡng (như các loại rau, củ).

Món ăn thường được nghiền để tạo độ mịn hoặc hầm nhừ cắt vừa cầm tay cho nhỏ tự chủ động

7. Gợi ý thực đơn 15 ngày đầu cho nhỏ

Trong tháng trước tiên mở đầu tập ăn dặm cho trẻ, mẹ nên đặt khung giờ và cơ chế ăn với số lượng vừa phải. Ngoài đồ ăn dặm, mẹ cần duy trì cho nhỏ bú mẹ hoặc sữa công thức thường xuyên.

• Tuần trước tiên, các mẹ nên cho nhỏ ăn cháo trắng với số lượng khoảng từ 10 – 15 ml, nấu cháo theo tỉ lệ 1 gạo : 10 nước.
• Tuần thứ hai: sang tuần này, ngoài cháo trắng 15 – 25 ml, mẹ có thể bổ sung thêm cà rốt (5ml), bí đỏ (5ml), cà chua (5 ml) vào thực đơn ăn dặm của trẻ.
• Tuần thứ 3: lúc nhỏ đã quen với đồ ăn mới, mẹ có thể tăng số lượng cho con ăn mỗi ngày. Cháo trắng 30 – 40 ml, liên kết các loại rau củ như: rau ngót (10 ml), su hào (10 ml). Tổng số lương nhưng nhỏ ăn mỗi ngày khoảng 40 – 50 ml.
• Tuần thứ 4: ở tuần này, các mẹ vẫn duy trì thực đơn và số lượng như tuần thứ 3.

Đây có thể coi là thời kỳ mở đầu và khó khăn nhất. Lúc mẹ đã làm quen rồi, thì việc lên thực đơn sẽ dễ dàng hơn nhiều.

8. Gợi ý một số thực đơn ăn dặm cho nhỏ

Thực đơn số 1: Ăn dặm kiểu Nhật cho nhỏ 6 – 7 tháng tuổi

• Bữa thứ nhất (10h sáng): Súp khoai tây.
• Bữa thứ hai (5h chiều): Cháo cá rau chân vịt.

Thực đơn số 2: Ăn dặm kiểu Nhật cho nhỏ 8 tháng tuổi

• Bữa thứ nhất (10h sáng): Cá hồi hấp gừng, sốt cà chua.
• Bữa thứ hai (5h chiều): Cháo quinoa, khoai tây.
• Bữa phụ: nước ép cam.

Cách làm:

• Cá hồi hấp chín, nghiền nhỏ.
• Cà chua luộc bỏ vỏ, hạt rồi nghiền nhỏ, rây qua cho mịn rồi nấu cùng chút bột bắp và đường dừa hữu cơ cho sệt lại rồi rưới lên cá.
• Thêm chút hành lá cho thơm.
• Cháo: nấu với tỉ lệ 1 gạo : 7 nước, lúc sôi cho thêm khoai tây vào, ninh cho nhừ rồi lấy ra.

Thực đơn số 3: Ăn dặm kiểu Nhật cho nhỏ 9 – 11 tháng tuổi

nhỏ ăn dặm kiểu Nhật

• Bữa sáng: Súp khoai tây đậu phụ.
• Bữa trưa: Cháo mùng tơi thịt lợn.
• Bữa tối: Cơm nát + Thịt bò xào + Bí đỏ hấp.

Thực đơn số 4: Ăn dặm kiểu Nhật cho nhỏ 12 – 18 tháng tuổi.

• Bữa sáng: Bún gà.
• Bữa trưa: Cơm nắm bông cải.
• Bữa tối: Cơm nát + Xu hào xào thịt gà.

9. Một số xem xét lúc vận dụng cơ chế ăn dặm kiểu Nhật

• Nếu nhỏ cảm thấy ko thích và từ chối, mẹ ko nên ép. Có thể để nhỏ ngưng 2-3 ngày sau đó thử lại. Thời đoạn này chủ yếu tập cho nhỏ làm quen với các dạng thức ăn khác ngoài sữa. Tập phản xạ nuốt thức ăn và học cách ăn bằng muỗng.
• Nên hạn chế gia vị lúc chế biến món ăn ở những ngày đầu.
• Thời đoạn đầu, nhỏ có thể chưa quen, mẹ cần thay đổi một cách từ từ theo quy tắc đặc – loãng, ít – nhiều, nhạt – mặn như đã nêu ở trên để nhỏ kịp thích ứng, tránh nhảy cóc các bước. Điều này có thể gây khó khăn cho nhỏ trong việc vận dụng cơ chế ăn sau này.
• Thức ăn phải được nghiền mịn để trẻ dễ ăn.
• Lúc thêm một món ăn dặm mới, mẹ cần thử với nhỏ khoảng 3-4 ngày.

Kết luận

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp được ưa thích gần đây. Với phương pháp này, nhỏ được phân phối đầy đủ chất dinh dưỡng với cơ chế ăn khoa học, cơ chế ăn từ lỏng tới thô giúp trẻ tăng trưởng khả năng nhai, nuốt cũng như kích thích vị giác của trẻ. Có thể thấy phương pháp ăn dặm này đã mang lại rất nhiều lợi ích cho nhỏ. Các mẹ hãy vận dụng cơ chế này ngay thôi.

Mọi cụ thể thắc mắc xin liên hệ HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482.

Dược sĩ Lê Hải Linh tốt nghiệp Đại Học Dược Hà Nội. Với hơn 10 năm kinh nghiệm tư vấn các lĩnh vực sức khỏe nhi khoa, đặc thù tư vấn chuyên sâu tiêu hóa, dinh dưỡng nhi khoa. Ngày nay Dược sĩ Ngọc Linh là chuyên gia tư vấn tại Imiale Việt Nam